Sosyal medyadan önce bu festivalden kimsenin haberi yoktu. Neyse ki artık hepimizin var 🙂 Ve onun sayesinde çoğumuzun Holi festivalinde Hindistan, Nepal ya da Sri Lanka’da olma hayallerimiz var. Herkesin birbirine renkli tozlar fırlatıp “hepiiğğğ holiiğğğğ” diye böğürdüğü bir festival olarak görünse de, aslında bu festival dünyanın en anlamlı dini bayramlarından biri. İyinin kötüye karşı zaferini temsil eden bir kutlama. 

Holi Festivali Tam Olarak Nedir?

Holi festivali aslında baharın gelişinin kutlaması. Fakat Hinduizm, sembollerin ve hikayelerin inancı. Bu yüzden bahsettiğimiz her şey, bir hikayenin gerçek hayata sembol olarak tezahürü niteliğinde.

Holi aynı zamanda Hindular için iyinin kötüye karşı zaferini temsil eden bir ritüel. Bu ritüeli anlayabilmemiz için öncelikle “iyi-kötü” kavgasının anlamamız gerekiyor. Burada da işin içine Hinduizmin bitmek bilmeyen tanrıları giriyor.

İyi-kötü kavgasına ek olarak Holi Festivali, Krişna ile de ilişkili. Bu da bambaşka bir hikaye. Bu ve yukarıda saydığım diğer hikaye ile bir araya geldiğinde ortaya dünyanın en şenlikli kutlama ritüeli çıkıyor. Her iki hikayeyi de özet geçiyorum.

İyinin Kötüye Karşı Zaferi Hikayesi

Hinduizm çok derin bir dünya demiştim. Bu yüzden burada yazarak aktarabileceğim bir şey değil. Ama temel olarak inanç sistemini anlayabilmemiz için tanrılar hakkında biraz bilgi sahibi olmamız gerek.

Hinduizm çok tanrılı bir inanç  fakat özünde 3 büyük tanrı var. Brahma, Vişnu ve Shiva. Binlerce tanrı var dediğimiz tüm tanrılar işte bu üç büyük tanrıdan geliyorlar. Detaylarına dalayım bu konunun diyenler için Hinduizmin tanrıları yazımı buraya bıraktım. Çünkü o konuya burada girersek olay Holi’den çok başka yerlere gidecek 🙂

Yukarıda bahsettiğim 3 büyük tanrı içerisinde Holi ile ilişkili olan tanrılar ise Brahma ve Vişnu. İnanca göre Brahma, kötülükler kralı Hirayakaşipu’yu ölümsüzlük ile ödüllendirir. Bu ödül, Hirayakaşipu’yu oldukça kibirli birine dönüştürür. Ve Hirayakaşipu, bütün insanlığın kendisine biat etmesini ister. Ancak bu istek, en başta kendi oğlu tarafından kabul görmez. Oğlu kendisine itaat etmeyi reddeder.

Bu itaatsizlik, Hirayakaşipu’yu delirtmiş olacak ki, kendi oğlunu defalarca kez öldürmeye teşebbüs etmiş. Hirayakaşipu, Vişnu’dan nefret eder. Bu karşılıklı nefret sebebiyle, oğul Prablah’ı babasının elinden kurtaran kişi de her seferinde Vişnu olur.

Hirayakaşipu’nun Holika adında bir kız kardeşi var. Ve Holika, kendisini ateşten koruyan bir şala sahip. Bunu hesaba katmayan Hirayakaşipu, oğlu halasının kucağında uyuduğu bir anda ikisini birden yakmaya çalışarak bir kere daha oğlunu öldürmeye çalışır. Fakat Holika, şalını yeğenine vererek onu kurtarır, kendisi ise yanarak ölür. “Holi” kelimesi, işte bu iyilik meleği kız kardeşin isminden geliyor.

Bu olayın ardından Vişnu, Hirayakaşipu’nun icabına bakar. Ve kötülükler kralının sonu böylece gelmiş olur. İyinin kötüye karşı zaferi bu anlatıyı temsil ediyor.

Krişna’nın Kıskançlığı

Gelelim Krişna ile ilgili olan kısma. Krişna esmer bir tene sahip. Arkadaşı Raha ise rengarenk ve parlak biri. Krişna bunu çok kıskanır. Bu duygularını annesi ile paylaşır. Annesi ise Krişna’ya kıskançlık etmekten çok daha güzel bir çözüm getirir.

Annesi Krişna’ya bedenini doğada sevdiği renklere boyamasını tavsiye eder. Bunun üzerine Krişna annesinin öğüdünü dinleyerek bedenini doğada bulduğu bin bir çeşit renge boyamaya başlar. Holi festivalini bu kadar renkli hale getiren şey, Krişna’nın bedenini böyle değişik renklere boyadığı inancı. Hindular Holü günü hem birbirlerini hem de kendilerini doğanın renklerine boyuyorlar.

Holi Festivali Nasıl Kutlanır?

Festival sabahın erken saatlerinde ritüeller ile başlıyor. Aileler bir araya geliyor. Toz boyalar günler öncesinden hazırlanıyor. Devasa ateşler yakılıyor. 

Önce küçük küçük birbirlerini boyama ritüeli ile başlayan Holi sabahları, öğlen saatlerinde başka bir boyuta taşınıyor. Tapınaklar, sokaklar, evler ve aklınıza gelebilecek her yer rengarenk. Festivalin olmazsa olmazı tabi ki tapınak ziyaretleri. Bu renkli ritüelden tanrıların heykelleri de nasipleniyor.

Öğleden sonra eğlence zirveye çıkıyor. Kimsenin vücudunda kendi ten renginin göründüğü bir nokta bile kalmayana kadar herkes boyanıyor. Sokaklarda insanlar hiç tanımadığı insanlara “Happy Holi” diyerek ellerindeki toz boyaları üflüyorlar. Ama bu boyama işlemi her zaman ve her yerde bu kadar naif olmayabiliyor. Bazen suratınıza doğru gelen bir Osmanlı şamarı şeklinde ya da kafanızdan aşağı boşaltılan bir paket toz boya suretinde de karşılaşabilirsiniz bununla.

Bu kısım özellikle gençler tarafından çok sevilen bölüm. Bu kargaşaya bazen evlerinin balkonundan aşağı kovayla su fırlatan teyzeler de dahil olabiliyor. Yani boyandığınız yetmiyor bir de ıslanıyorsunuz 🙂

Akşam saatlerinde ise Hindular için çok büyük önem taşıyan bazı tapınaklarda (özellikle Hindistan’ın Varanasi ve Nepal’in Katmandu-Pokhara kentlerinde) Aarti gibi ateşin eşlik ettiği törenler yapılıyor. Devasa ateşler yakılıyor. Ve bu ateşlere Hirayakaşipu’yu temsil eden kötülük ile bağdaştırılan objeler atılıyor. Bu ateş söndüğü zaman küllerini toplayıp evlerine götürüyor Hindular. Ben bu kısmına denk gelmedim ama denk gelirseniz bu ritüeli de izlemeniz ısrarla tavsiye edilir.

Holi Festivali Hangi Ülkelerde Kutlanır?

Holi festivali için benim önereceğim adresler belli. Çünkü en güzel kutlamalar buralarda. İlki kesinlikle Nepal. Ben ilk Holi festivali deneyimimi Nepal’de yaşadım ve gerçekten doyamadım. Durbar Meydanı’ndaki o rengarenk kalabalığın içinde yediğim şamarları ve bu şamarlara attığım kahkahaları da hayatımın sonuna kadar hep gülerek hatırlayacağım.

İkinci adres ise kesinlikle Hindistan. Pek çok kişi için Hindistan Holi kutlamalarında daha öncelikli ama ben Nepal’i asla değişmem.

Bu iki ülke, Holi ve Diwali gibi önemli Hindu bayramlarının en iyi adresi.

Holi için bir diğer alternatif de Sri Lanka. Ama Hindistan ve Nepal’den sonra ne kadar tatmin eder bilemiyorum 🙂

Holi Festivali Ne Zaman Kutlanır?

Holi her zaman Mart ayının ilk dolunayının sabahına denk gelen tarihte kutlanır. Yani sabit bir tarihi yok. Mart ayında Holi festivaline katılmak için Hindistan ya da Nepal’e gitme planlarınız varsa, tarihlerini teyit etmeden biletlerinizi almayın. Çünkü Nepal’de ve Hindistan’da farklı günlere denk gelebiliyor. Ya da ülkenin farklı bölgelerinde artı/eksi bir gün gibi kaymalar olabiliyor. Nepal’de dağlık bölgeler Holi’yi diğerlerinden 1 gün önce kutluyor. 

Holi festivalinin Nepal’de kutlandığı tarihleri bu linkteki bağlantıdan takip edebilirsiniz. Nepal planları yapanlar için de tüm Nepal Gezi Rehberlerim burada